ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ...

Αλέξης Παπαχελάς.
Η ​​προσφυγική / μεταναστευτική κρίση έχει επαναφέρει στην επικαιρότητα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και εκκρεμότητες. Το στάτους κβο έχει συντηρηθεί από τη Συνθήκη της Λωζάννης έως σήμερα. Εν τω μεταξύ, έχουν βεβαίως αλλάξει πολλά. Η Αγκυρα βάζει κάθε τόσο στο τραπέζι διεκδικήσεις είτε για να τις αποσύρει αργότερα ως «διαπραγματευτικά χαρτιά» είτε στοχεύοντας στην επίτευξή τους. Πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι περιώνυμες και προκλητικές «γκρίζες ζώνες», οι οποίες κάθε τόσο επανατίθενται ως αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Η Τουρκία δείχνει να μη βιάζεται. Θέτει ζητήματα στο τραπέζι και περιμένει.
Η Ελλάδα, πάλι, κινείται μεταξύ δύο εντελώς διαφορετικών δογμάτων. Το δόγμα Μολυβιάτη είναι η μία άποψη. Σύμφωνα με αυτήν, η Αθήνα πρέπει να κερδίζει χρόνο και να αποφύγει να καθήσει στο τραπέζι των συνομιλιών ή να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο για την επίλυση των διαφορών της με την Αγκυρα. Υπάρχει και ένα άλλο δόγμα, χωρίς συγκεκριμένο ίσως «πάτρωνα», σύμφωνα με το οποίο είναι καλύτερο να λυθούν σύντομα οι όποιες διαφορές γιατί θα υπάρξουν «μερίσματα ειρήνης» μέσω της μείωσης των εξοπλισμών κ.λπ., αλλά και δεν θα μπορέσει η Τουρκία να συνεχίσει να κλιμακώνει τις αξιώσεις της βάζοντας νέα θέματα στο τραπέζι.
Οσοι γνωρίζουν καλά τον φάκελο των ελληνοτουρκικών ξέρουν πως οι δύο χώρες έχουν φτάσει πολύ κοντά σε μια συμφωνία ως προς τα χωρικά ύδατα και άλλα «αγκάθια». Υπάρχουν βεβαίως ακόμη μεγάλες διαφορές, όπως, για παράδειγμα, γύρω από το «πόση υφαλοκρηπίδα ανήκει» στο Καστελλόριζο.
Το ζήτημα, όμως, είναι ότι καμία ελληνική κυβέρνηση, υπό τις παρούσες συνθήκες, δεν θα μπορούσε εύκολα να αναλάβει την ευθύνη για μια συμφωνία στα σημεία όπου έχει σημειωθεί σύγκλιση. Οι ειδικοί, διπλωμάτες, πολιτικοί κ.ά., συμφωνούν πάνω-κάτω στο ποιο θα είναι το περίγραμμα μιας τέτοιας συμφωνίας. Η δουλειά που έχει γίνει από όλες τις κυβερνήσεις στο παρελθόν είναι σημαντική και έχει στηριχθεί σε πολύ αξιόπιστες γνωμοδοτήσεις διεθνών νομικών και Ελλήνων εμπειρογνωμόνων. Η ελληνική κοινή γνώμη έχει όμως μια εντελώς άλλη άποψη για τα ελληνοτουρκικά. Καμία ελληνική κυβέρνηση, υπό τις σημερινές συνθήκες, δεν θα μπορέσει να αναλάβει το κόστος μιας λύσης μέσα από διαπραγμάτευση ή και προσφυγή στο Δικαστήριο. Η απόσταση ανάμεσα στις προσδοκίες της κοινής γνώμης και την πραγματικότητα είναι μεγάλη.
Οπότε; Οπότε, το δόγμα Μολυβιάτη είναι ο δρόμος που θα ακολουθήσει η Ελλάδα αναβάλλοντας όσο το δυνατόν περισσότερο την τελική διαπραγμάτευση. Ποιος είναι ο κίνδυνος; Να αναγκασθεί μέσα από την πρόκληση ενός επεισοδίου και την πίεση του διεθνούς παράγοντος να καθήσει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης υπό δυσμενείς όρους. Αυτόν τον κίνδυνο πρέπει να αποφύγουμε, διατηρώντας την αποτρεπτική ισχύ των Ενόπλων Δυνάμεων χωρίς να πέφτουμε στην παγίδα της κλιμάκωσης. Αλλωστε, τα λάθη των Ιμίων μάς δίδαξαν πολλά. Τέλος, αυτονόητο είναι πως πιο σημαντικό από όλα είναι να σταθούμε στα πόδια μας ως χώρα και να φροντίζουμε να έχουμε ισχυρούς συμμάχους στο παγκόσμιο σκηνικό.