Συντάγματα Προκαλύψεως: Μια πρόταση για την ενίσχυση της άμυνας του Έβρου ...

Η τουρκική απειλή κατά της Θράκης απαιτεί τη υιοθέτηση νέων μεθόδων και οργανωτικών δομών για την αντιμετώπιση της. Μια ενδιαφέρουσα ιδέα αποτελεί η πρόταση δημιουργίας συνταγμάτων προκαλύψεως που επιχειρεί να δώσει λύση στο θέμα της εδαφικής άμυνας στην παρέμβρια περιοχή. Η βασική ιδέα εστιάζεται στον συνδυασμό της αρχής της στατικής άμυνας με αυτήν της κινητής άμυνας και σαφή διαχωρισμό των μονάδων που θα κληθούν να τις υλοποιήσουν. Στο παρόν άρθρο θα μελετηθεί η σκοπιμότητα συστάσεως παρόμοιων συγκροτημάτων καθώς και οι προτεινόμενες μεταβολές σε οργανωτικό επίπεδο μαζί με κάποιες κρίσιμες προσθήκες σε εξοπλισμό και μέσα.

Λίγα λόγια περί στατικής και κινητής άμυνας

Στην στρατιωτική τέχνη και επιστήμη υπάρχουν δύο βασικές μορφές άμυνας. Η στατική άμυνα, καλούμενη αλλιώς και άμυνα περιοχής και η κινητή άμυνα. Προτεραιότητα της πρώτης είναι η διατήρηση και η κατοχή εδάφους. Αντιθέτως για τη δεύτερη, την κινητή άμυνα, η διατήρηση εδάφους έχει δευτερεύουσα σημασία και τόση όσο εξυπηρετείται η βασική αποστολή που δεν είναι άλλη από την καταστροφή των εχθρικών δυνάμεων με έμφαση στις μονάδες ελιγμού. Η άμυνα περιοχής αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο για κάποιον που αμύνεται επί πατρίου εδάφους και δεν μπορεί να αποδεχθεί την απώλεια του έναντι καμιάς στρατιωτικής σκοπιμότητας. Αντιθέτως για κάποιον που δεν αντιμετωπίζει παρόμοιες δεσμεύσεις η επιλογή κινητής άμυνας αποτελεί προσφορότερη επιλογή καθώς έτσι είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί αντίπαλος αριθμητικά ισχυρότερος.

Πρέπει να λεχθεί πως οι παραπάνω χονδρικά παρουσιαζόμενες μορφές άμυνας δεν είναι απόλυτες, ούτε ασύμβατες μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετές “ενδιάμεσες” μορφές άμυνας ανάλογα με τις γενικότερες συνθήκες, την αναλογία φίλιων προς εχθρικές δυνάμεις, τη φύση του εδάφους, τον χρόνο που έχουν στη διάθεση τους οι φίλιες δυνάμεις προκειμένου να προετοιμάσουν την άμυνα τους κ.α. Γενικά το θέμα επιλογής της κατάλληλης μορφής άμυνας είναι σύνθετο και πολύπλοκο και η όποια απόφαση δεν μπορεί να βασίζεται σε αμιγώς στρατιωτικά κριτήρια. Παρόμοια προβλήματα αντιμετώπιζε και το ΝΑΤΟ στο μέτωπο της Κεντρικής Ευρώπης την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Η καταθλιπτική αριθμητική υπεροχή των δυνάμεων του ΣτΒ ωθούσε τους ΝΑΤΟϊκούς επιτελείς στην αναζήτηση στρατηγικών και τακτικών εξισορρόπησης του που ποίκιλλαν ανάλογα με την ταυτότητα του Συμμαχικού οργανισμού. Οι Δυτικογερμανοί, που αμύνοταν στο έδαφος τους ,είχαν επιλέξει την άμυνα περιοχής. Αντιθέτως οι Αμερικάνοι, που δεν κόπτοταν ιδιαίτερα για την διατήρηση εδάφους είχαν επιλέξει μια λύση πλησιέστερα στην μορφή της κινητής άμυνας. Τελικά επήλθε από ένα σημείο και μετά ένας συγκερασμός των δύο αυτών φαινομενικά διαφορετικών και αντιδιαμετρικών μορφών άμυνας. Πολύ απλά, ούτε οι Γερμανοί ήταν τόσο άκαμπτοι στην ιδέα περί μη παραχώρησης εδάφους, ούτε και οι Αμερικάνοι ήταν πρόθυμοι να υποχωρήσουν πέραν ενός ορισμένου σημείου.

 Η αντιμετώπιση των αεραγημάτων είναι μια πραγματική πρόκληση για την άμυνα του Έβρου.

Η λύση που υιοθετήθηκε αφορούσε την επιλογή διεξαγωγής κινητής άμυνας στα πλαίσια άμυνας περιοχής. Προβληματισμός υπήρξε σε ότι αφορά το βάθος που θα επιτρέποταν στον αντίπαλο να διεισδύσει στην φίλια αμυντική διάταξη ώστε να κατευθυνθεί σε χώρο και σε χρόνο όπου θα καταστρεφόταν από την εκδήλωση αντεπίθεσης στα πλευρά του(η επιτομή της κινητής άμυνας). Ο συνδυασμός των συνταγμάτων εδαφικής άμυνας με τους τεθωρακισμένους και μηχανοκίνητους σχηματισμούς της Bundeswehr αποτελεί το υπόδειγμα πάνω στο οποίο πρέπει να στηρίζεται η Ελληνική αντίληψη περί άμυνας και εξασφάλισης του Έβρου.

Μεταφορά στο μέτωπο του Έβρου

Το μέτωπο του Έβρου αποτελεί ένα σύνηθες παράδειγμα πεδίο αντιπαράθεσης δύο σχετικά ισοδύναμων στρατιωτικών σχηματισμών. Σε περίπτωση σύρραξης αναμένεται η διεξαγωγή στρατιωτικών επιχειρήσεων (υπερ)υψηλής έντασης όπου  κυρίαρχο ρόλο θα διαδραματίσουν οι εκατέρωθεν τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες δυνάμεις των αντιπάλων. Οι δύο στρατιωτικοί μηχανισμοί βρίσκονται αντιμέτωποι στην ίδια περιοχή επί τρεις τουλάχιστον δεκαετίες και είναι βέβαιο πως όλοι οι πιθανοί τρόποι ενεργείας έχουν μελετηθεί και αξιολογηθεί σε βάθος από τα αντίστοιχα επιτελεία. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει θέση για εκπλήξεις και για καινοτομίες.

Από Ελληνικής πλευράς το πρόβλημα άμυνας στον Έβρο προβάλλει εκ πρώτης όψεως δυσεπίλυτο. Η αριθμητική ισχύς του αντιπάλου επιτάσσει θεωρητικά, βάσει της στρατιωτικής ορθοδοξίας, την διεξαγωγή κινητής άμυνας με στόχο την εξισσορόπηση της. Στην πράξη όμως, για λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον να συμβεί καθώς πρυτανεύει -ορθά- η αρχή διατήρησης εδάφους. Δεν είναι δυνατόν να εγκαταλειφθούν στον εχθρό π.χ η Ορεστιάδα, το Διδυμότειχο ή η Αλεξανδρούπολη προκειμένου να επιτευχθεί ο εφελκυσμός του σε χώρο και χρόνο όπου θα επιχειρηθεί να καταστραφεί με εκδήλωση αντεπίθεσης. Η Πολιτική Εθνικής Άμυνας στο σημείο αυτό είναι σαφής και μη επιδεχόμενης αμφισβήτησης. Ο εχθρός άμα την διέλευση του σε εθνικό έδαφος θα προσβληθεί με το σύνολο των υφιστάμενων μέσων σε μια προσπάθεια να αποτραπεί η σταθεροποίηση και η διεύρυνση πιθανών προγεφυρωμάτων του. Ο λόγος είναι πως, πέραν των όσων αναφέρθηκαν παραπάνω, με δεδομένη τη διεθνή παρέμβαση σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύρραξης υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή να εκδηλωθεί σε στιγμή που θα επίκειται η ελληνική αντεπίθεση, με τον αντίπαλο να κατέχει ελληνικά εδάφη. Αυτό σε συνδυασμό με το μικρό στρατηγικό βάθος του Έβρου, ειδικά στο βόρειο τμήμα του, που δεν επιτρέπει στην ουσία την διεξαγωγή κινητής άμυνας, έχει ωθήσει το ελληνικό επιτελείο στην επιλογή διεξαγωγή άμυνας περιοχής.

Αυτό είναι εύκολο να το διαπιστώσει κανείς αν παρατηρήσει προσεκτικά την ελληνική διάταξη μάχης στην περιοχή. Οι συνολικά 5 μηχανοκίνητες ταξιαρχίες πεζικού του Δ’ Σ.Σ είναι παρατεταγμένες γραμμικά επί της συνοριογραμμής, δίχως να έχουν πρακτικά τη δυνατότητα να ελιχθούν και να μεταφέρουν το κέντρο βάρος της ενέργειας τους σε μη αναμενόμενο σημείο. Αντιθέτως οι σχηματισμοί της 1ης Τουρκικής Στρατιάς είναι διατεταγμένες σε βάθος με τέτοιο τρόπο που να μην είναι εύκολο να εκτιμηθεί ποιο θα είναι το κέντρο βάρους της δικής τους ενέργειας. Ως εκ τούτου είναι εύκολο να υποτεθεί πως κύρια αποστολή των μηχανοκίνητων ταξιαρχιών είναι η άμυνα επί της ορισμένης Ζ.Ε τους και η διεξαγωγή περιορισμένων αντεπιθέσεων στα σημεία της εχθρικής διείσδυσης προς αποκατάσταση της συνοχής του πατρίου εδάφους.

Τα επιθετικά ελικόπτερα και οι τεθωρακισμένες ταξιαρχίες αποτελούν μια πραγματικά στιβαρή δύναμη ανάσχεσης με τεράστια ισχύ πυρός.

 

Την κύρια δύναμη αντεπίθεσης του Δ’ Σ.Σ αποτελούν οι τρεις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, η ΧΧΙ στην Κομοτηνή, η ΧΧΙΙΙ στην Αλεξανδρούπολη και η ΧΧV στην Ξάνθη. Ο αριθμός ωστόσο των αρμάτων ανά ταξιαρχία είναι σχετικά μικρός (82 άρματα-2 επιλαρχίες των 41 αρμάτων) και αναμένεται να μειωθεί κάτω του αποδεκτού ορίου με την παρέλευση 1-2 ημερών εντατικού αγώνα. Αυτές οι δυνάμεις πρέπει να διαφυλαχθούν ει δυνατόν ως «κόρη οφθαλμού», προοριζόμενες να αποτελέσουν τη δύναμη εκείνη που θα προσδώσει μάζα και ισχύ πυρός σε πιθανή ελληνική αντεπίθεση στην Ανατολική Θράκη. Προκειμένου ωστόσο να μπορέσουν να εκτελέσουν την αποστολή τους απαιτείται να βοηθηθούν στην προσπάθεια τους από τις μηχανοκίνητες ταξιαρχίες ώστε η όποια αντεπίθεση να έχει πιθανότητες επιτυχίας. Ως εκ τούτου οι τελευταίες πρέπει να απαγκιστρωθούν όσο είναι δυνατόν από την ευθύνη διεξαγωγής εδαφικής άμυνας στη φάση της εχθρικής επίθεσης ώστε να διατηρήσουν τις δυνάμεις τους που θα τους επιτρέψει να μετέχουν με αξιώσεις στην αντεπιθετική ενέργεια.

Εδώ ακριβώς αναδύεται η ανάγκη για τον σχηματισμό ειδικών συγκροτημάτων που θα αναλάβουν το βάρος και την ευθύνη διεξαγωγής εδαφικής άμυνας.  Την επιχειρησιακή αυτή ανάγκη έρχεται να καλύψει η δημιουργία συνταγμάτων προκαλύψεως τα οποία θα αναλάβουν τον ρόλο της απορρόφησης της εχθρικής επιθετικής κρούσης, της επιφοράς φθοράς στις επιτιθέμενες δυνάμεις, της διακρίβωσης του κέντρου βάρους της εχθρικής ενεργείας, της παροχής χρόνου στο ημέτερο επιτελείο να προετοιμάσει καλύτερα την άμυνα του και το κυριότερο της απαγκίστρωσης των μηχανοκίνητων ταξιαρχιών από το «πάρεργο» της στατικής άμυνας και την εστίαση τους στον αγώνα ελιγμών. Πρέπει να τονισθεί πως η παραπάνω ανάγκη αναγνωρίζεται και από το ΓΕΣ.

Σε ένα από τα προηγούμενα σχέδια αναδιοργάνωσης του Ε.Σ προβλέποταν η δημιουργία τριών συνταγμάτων προκαλύψεως(δύο στον Βόρειο και ένα στον Νότιο Έβρο) που θα κάλυπταν την ανωτέρω ανάγκη. Τελικά το οξύ πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού ανέστειλε (προσωρινά;) τον σχετικό προγραμματισμό. Η επιχειρησιακή πάντως ανάγκη εξακολουθεί να υφίσταται και πρέπει να γίνει προσπάθεια να καλυφθεί. Τα συγκροτήματα αυτά θα αναλάβουν το δύσκολο ρόλο της διεξαγωγής άμυνας περιοχής σε περίπτωση εχθρικής επίθεσης, απελευθερώνοντας σχετικά τους μηχανοκίνητους σχηματισμούς από παρόμοια καθήκοντα, γεγονός που θα επιτρέψει την επικέντρωση τους σε αγώνα ελιγμών. Στην ουσία εκείνο που προτείνεται είναι η  επιλογή ενός είδους συνδυασμού εδαφικής και κινητής άμυνας,ανάλογα με το “προκεχωρημένο” των φιλίων δυνάμεων και με σαφή όρια όσον αφορά τον χώρο και το είδος των μονάδων που θα τις εκτελέσουν. Προτείνουμε λοιπόν(κάπως ασαφώς και με έναν γενικής φύσεως προσανατολισμό) τον διαχωρισμό των ελληνικών μονάδων σε “μονάδες κινητής άμυνας” και “μονάδες εδαφικής άμυνας”.

 Η τάφρος στον Έβρο θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στους επόμενους μήνες. Το οχυρωματικό έργο αυτό αναβάθμισε κάθετα την ελληνική αμυντική πολιτική και δυσχαιρένει ακόμα περισσότερο τον εχθρό. 

 

Οι πρώτες, αποτελούμενες από τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες μονάδες και σχηματισμούς, ταγμένες πίσω από τις δεύτερες, θα έχουν αποστολή την διεξαγωγή πολέμου ελιγμών σε άμυνα και επίθεση, αποτελώντας καταβάσην δυνάμεις αποκαταστάσεως της συνοχής του πατρίου εδάφους και διεξαγωγής αντεπιθέσεων σε τακτικό και επιχειρησιακό επίπεδο. Οι δεύτερες, δρώντας επί της πρώτης γραμμής, θα έχουν σαν αποστολή την απορρόφηση της ορμής της εχθρικής επίθεσης, δίνωντας έτσι στις πρώτες την δυνατότητα , μη εμπλεκόμενες πρόωρα στον αγώνα στη φάση της εχθρικής επίθεσης, να διατηρήσουν δυνάμεις ώστε να αποτελέσουν αν όλα πάνε καλά κύρια δύναμη αντεπίθεσης κατά εχθρικών δυνάμεων και εχθρικού εδάφους.

Η οργάνωση των δεύτερων θα περιλαμβάνει τόσο πεζοπόρα τμήματα, με δυσανάλογα μεγάλη δύναμη πυρός (Α/Τ όπλα και όπλα υποστηρίξεως) δρώντας από οχυρωμένες και οργανωμένες θέσεις, όσο και ευκίνητα τμήματα από ελαφρά οχήματα με ικανότητα κίνησης επί παντοδαπούς εδάφους αναλόγως εξοπλισμένα. Το μοντέλο και το σχήμα της οχύρωσης και οργάνωσης του εδάφους δεν θα βασίζεται σε μια “γραμμικής φύσεως” οχύρωση, αλλά σε ένα μοντέλο “σπογγοειδούς” και “κυψελοειδούς” άμυνας σε βάθος, με τα οχυρωματικά έργα να αποτελούν τόσο μέσα εκπομπής πυρός όσα και-κυρίως-μέσα απόκρυψης, προστασίας και ελιγμού(μέσω π.χ υπογείων σηράγγων και κεκαλυμένων θύρων εξόδου στην επιφάνεια) των αμυνομένων που θα έχει σε καθαρά τακτικό επίπεδο στόχο, τον εφελκυσμό του αντιπάλου σε ένα “Δίχτυ Καταστροφής” και την καταστροφή του με συνδυασμό συνδυασμένων και ολόπλευρων πυρών και τοπικών(με την εξαιρετικά στενή έννοια του όρου) αντεπιθέσεων.

Αυτές οι μονάδες, δρώντας από κοινού με τις μονάδες και υπομονάδες εθνοφυλακής (που είναι δύναμη προβολής στατικής άμυνας), θα αποτελέσουν το έτερο μέλος της προτεινόμενης μορφής άμυνας συνδυαζόμενες με τις άλλες σε μία λογική “μίξης” δύο φαινομενικά ανταγωνιστικών ειδών άμυνας. Εκείνο που πρέπει να τονισθεί είναι πως η δημιουργία των συνταγμάτων προκαλύψεως δεν θα απαιτήσει τη δημιουργία νέων μονάδων. Αυτές υπάρχουν ήδη και δεν είναι άλλες από τα υφιστάμενα τάγματα προκαλύψεως. Εκείνο που τίθεται προς συζήτηση είναι το θέμα της διοικητικής τους υπαγωγής καθώς και κάποιες αλλαγές σε οργανωτικό επίπεδο μαζί με κάποιες προσθήκες σε οπλισμό και εξοπλισμό.

ethiniki-amina/522-syntagmata-prokalypseos-mia-protasi-gia-tin-enisxysi-tis-amynas-tou-evrou