Η Eπαναπροσέγγιση Ισραήλ - Τουρκίας ...

Οι αρχικές φιλόδοξες εκτιμήσεις περί εξομαλύνσεως των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων φαίνεται ότι έχουν αρχίσει να διαψεύδονται. Η Τουρκία εμμένει στις απαιτήσεις της για άρση του αποκλεισμού της Γάζας από τις ισραηλινές δυνάμεις δυναμιτίζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τις όποιες προσπάθειες προσεγγίσεως με το Ισραήλ.
Οι σχέσεις των δύο κρατών, που υπήρξαν άλλοτε στενοί σύμμαχοι, διερράγησαν το 2010 με το επεισόδιο στο πλοίο ‘’Μαβί Μαρμαρά’’ όπου δέκα Τούρκοι σκοτώθηκαν κατά την επέμβαση ισραηλινών κομάντος. Ακολούθησε το 2013 η συγγνώμη από πλευράς του Ισραήλ στην Τουρκία για το περιστατικό και η  διαπραγμάτευση για καταβολή αποζημιώσεων στις οικογένειες των θυμάτων. Η απολογία όμως αυτή δεν ήταν μία ειλικρινής κίνηση από την πλευρά του Ισραήλ. Υπήρξε αποτέλεσμα πιέσεων που ασκήθηκαν από τις ΗΠΑ οι οποίες δεν ήθελαν να είναι διαταραγμένες οι σχέσεις των δύο χωρών, διαρκούσης της κρίσεως στην Συρία. Έκτοτε άρχισαν να εμφανίζονται στο προσκήνιο θεωρίες και αναλύσεις για αναθέρμανση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ.
Είναι γεγονός ότι οι συνεχιζομένη αστάθεια και οι συγκρούσεις τόσο στην Συρία όσο και σε άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής, έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον ρευστότητας το οποίο συνηγορεί υπέρ της εξομαλύνσεως των σχέσεων των δύο χωρών. Εκείνη βεβαίως που ευνοείται  από μία τέτοια εξέλιξη είναι η Τουρκία οι εσφαλμένες πολιτικές της οποίας την έχουν φέρει σε δυσχερή θέση. Οι απανωτές διπλωματικές αποτυχίες της μετά την ανάμειξή της στον πόλεμο της Συρίας, καθώς επίσης και η σύγκρουσή της με τη Ρωσία εξ αιτίας της καταρρίψεως του αεροσκάφους SU-24 την έχουν απομονώσει καί έχουν μειώσει την επιρροή της τόσο στο ΝΑΤΟ όσο και στις ΗΠΑ. Τα μεγαλεπήβολα τουρκικά σχέδια στη Συρία ναυάγησαν λόγω της εμπλοκής του ρωσικού παράγοντα, τον στραγγαλισμό του οποίου η Τουρκία αισθάνεται έντονα. Η πίεση αυτή την υποχρεώνει να στραφεί προς το Ισραήλ για την εξασφάλιση νέων πηγών ενέργειας με σκοπό την απεξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο  και την επίτευξη της ενεργειακής ασφάλειας της.
Το Ισραήλ βεβαίως, παρόλο που αναγνωρίζει μία πιθανή αναγκαιότητα στην αναθέρμανση των σχέσεων με την Τουρκία, λόγω της πραγματικότητος που έχει δημιουργηθεί στην ευρύτερη περιφέρειά του αλλά και της προσεγγίσεως της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και των ΗΠΑ με το Ιράν, δεν έχει επιδείξει υπερβάλλοντα ζήλο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η υπάρχουσα κατάσταση, καθώς και η αντίληψη για την Τουρκία ως πελάτη του ισραηλινού φυσικού αερίου, δεν επαρκούν για να ξεπεραστούν τα προσκόμματα που τίθενται στη συμφωνία και ενδεχομένως αντιτίθενται στους υπολογισμούς και τα συμφέροντα της ισραηλινής πλευράς.
Το παλαιστινιακό ζήτημα και η άρση του αποκλεισμού της Γάζας αποτελούν ένα βασικό σημείο τριβής στην τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση. Η Τουρκία επιδιώκοντας τον ρόλο της προστάτιδας δυνάμεως του μουσουλμανικού κόσμου προσπαθεί, μέσω των απαιτήσεων που θέτει στο Ισραήλ σχετικά με το παλαιστινιακό και την υποστήριξη στη Χαμάς, να προβάλει αυτόν τον ρόλο, ώστε να αποκομίσει μακροπρόθεσμα οφέλη. Τέτοιου είδους αξιώσεις ωστόσο, δε μπορούν να γίνουν δεκτές από την ισραηλινή πλευρά δεδομένου ότι θίγουν ζητήματα που άπτονται της εθνικής ασφάλειας του Ισραήλ. Τέλος, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας και το γεγονός ότι, παρά την αρχική τους συνεργασία, οι δύο χώρες είναι ανταγωνίστριες στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας καθώς απευθύνονται και οι δύο στις ίδιες διεθνείς αγορές τις οποίες και φιλοδοξούν να κατακτήσουν.
Αναμφίβολα η κάθε πλευρά θα προσπαθήσει καθ όλη την διάρκεια των συνομιλιών να βρει τρόπους ν' αναδειχθεί ''νικήτρια”. Αυτό όμως θα  δυσχεράνει την όποια προσπάθεια προσέγγισης. Ίσως τελικά καμία από τις δύο πλευρές να μην είναι πραγματικά πρόθυμη αλλά και έτοιμη για ουσιαστική συμφωνία και πραγματική συνεργασία. Ακόμη και η Τουρκία, που ίσως για εκείνη να είναι μονόδρομος αυτή η εξέλιξη, έχει ν' αντιμετωπίσει ένα εσωτερικό πολιτικό κίνδυνο από την κίνηση αυτή, κυρίως λόγω των αντι-ισραηλινών αισθημάτων που επικρατούν στους κόλπους της τουρκικής κοινωνίας.
Το Ισραήλ, από την άλλη  πλευρά, είναι αμφίβολο κατά πόσον έχει  ανάγκη τη “φιλία” της Τουρκίας και κατά πόσο θα ωφεληθεί από αυτή. Μερικοί μάλιστα ισχυρίζονται πως μια αναθέρμανση  των σχέσεων με την Τουρκία, ίσως θα δημιουργούσε στο Ισραήλ περισσότερους προβληματισμούς αντί για οφέλη. Το Ισραήλ επίσης, διατηρεί μία σειρά από επαφές που καθιστούν   περίπλοκη την προσέγγισή του με την Τουρκία. Κατ’ αρχάς διατηρεί καλές σχέσεις με τους Κούρδους. Επομένως, είναι λογικό, να μη θελήσει, χάρη της Τουρκίας, να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις του αυτές, ιδιαίτερα τώρα που οι Κούρδοι έχουν αναλάβει ένα αναβαθμισμένο και σημαίνοντα ρόλο στην περιοχή, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις δυνάμεις του ISIS, γεγονός το οποίο εξυπηρετεί, διαχρονικά, τα ισραηλινά συμφέροντα.
Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει καθοριστικά την τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση είναι και η Αίγυπτος, η οποία διατηρεί καλές σχέσεις με το Ισραήλ βρίσκεται όμως σε ρήξη με την Τουρκία. Οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αίγυπτο χαρακτηρίζονται ιδιαίτερα τεταμένες μετά την άνοδο στην εξουσία του Αιγυπτίου προέδρου Αλ Σίσι, διότι η Τουρκία υποστήριξε τον προηγούμενο πρόεδρο Μόρσι και την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Από την άλλη πλευρά, η Αίγυπτος, διατηρεί καλές σχέσεις με την Ελλάδα, με την οποία είναι πρόθυμη να υπογράψει συμφωνία για τον καθορισμό της ΑΟΖ, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις της Τουρκίας που έχουν εκφρασθεί επίσημα. Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να επισημανθεί πως για την καθυστέρηση της υπογραφής της υπόψη συνθήκης η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις, οι οποίες, δυστυχώς, επιδεικνύουν διαχρονικά και ανεξήγητα, ένα φοβικό σύνδρομο και δουλόφρονα συμπεριφορά απέναντι στην Τουρκία. Παρά το ότι, κατά το τελευταίο χρονικό διάστημα, υπάρχουν ενδείξεις για αναθέρμανση των σχέσεων, της Αιγύπτου με την Τουρκία, είναι ακόμη νωρίς για να υπάρξουν ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία των σχέσεων αυτών.
Ωστόσο, είτε οι τουρκο-αιγυπτιακές σχέσεις παραμείνουν τεταμένες είτε εξομαλυνθούν, η Αίγυπτος δεν θα φανεί, σε καμία περίπτωση, διατεθειμένη να κάνει κάποια υποχώρηση και να συναινέσει στις τουρκικές φιλοδοξίες και σκοπιμότητες σχετικά με τον ηγετικό ρόλο που παραδοσιακά επιδιώκει η Τουρκία να διαδραματίζει στο μουσουλμανικό κόσμο. Επιπλέον, είναι βέβαιο ότι η Αίγυπτος αποτελεί σημαντικό στρατηγικό εταίρο για το Ισραήλ. Κατά συνέπεια, η διατήρηση των μεταξύ τους καλών σχέσεων, τίθεται από το Ισραήλ σε προτεραιότητα συγκριτικά με την επαναδιαπραγμάτευση των σχέσεών του με την Τουρκία. Επίσης, για το Ισραήλ, η Αίγυπτος δεν είναι σημαντική μόνο για θέματα που σχετίζονται με την οικονομία και την ενέργεια. Αποτελεί γι’ αυτό πολύτιμο εταίρο σε θέματα ασφαλείας. Ας μη διαφεύγει της προσοχής μας πως η Αίγυπτος, είναι αυτή την στιγμή, η μόνη μουσουλμανική χώρα από την οποία το Ισραήλ αισθάνεται πως δεν απειλείται. Δεδομένου δε ότι η Αίγυπτος, τα τελευταία χρόνια, επιδίδεται ενεργά και συστηματικά στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας από την οποία πλήττεται και η ίδια, η ανάγκη για συνεργασία της με το Ισραήλ και στον τομέα αυτόν ενισχύεται ακόμη περισσότερο.
Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε πως κατά την παρούσα χρονική περίοδο, οι προϋποθέσεις να ευδοκιμήσουν οι προσπάθειες για την επαναπροσέγγιση του Ισραήλ με την Τουρκία, είναι περιορισμένες, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον. Οι υπάρχουσες δυσχέρειες και τα προβλήματα που προκύπτουν για κάθε πλευρά είναι  περισσότερα  από  τα προσδοκώμενα οφέλη, με αποτέλεσμα, επί του παρόντος τουλάχιστον, να μη διαφαίνονται σοβαρές ελπίδες πως το υφιστάμενο χάσμα είναι δυνατόν να γεφυρωθεί.
Σε κάθε περίπτωση οι οποιεσδήποτε εξελίξεις στο υπόψη θέμα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ενδελεχούς και αντικειμενικής αναλύσεως από την ελληνική διπλωματία καθόσον, για ευνόητους λόγους, θα μας επηρεάσουν όχι μόνο γεωπολιτικά αλλά, κατ΄ επέκταση και στρατιωτικά.
Γεώργιος Επιτήδειος
Αντιστράτηγος ε.α.
Ευρωβουλευτής Λαϊκού Συνδέσμου Χρυσή Αυγή