ΤΑ "ΜΑΤΙΑ" ΚΑΙ ΤΑ "ΑΥΤΙΑ" ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ....

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα δορυφόρων MUSIS και CERES

Σε “τροχιά” υλοποίησης εισήλθαν δύο από τα πιο σημαντικά προγράμματα με ελληνικό ενδιαφέρον μετά απο αρκετά χρόνια συζητήσεων και προβλημάτων.

Πρόκειται για το σύστημα διαστημικής απεικόνισης για τη παρακολούθηση, την αναγνώριση και την παρατήρηση MUSIS (MUltinational Spacebased Imaging System for Surveillance, Reronnaissance and Observation) και το πολυεθνικό σύστημα SIGINT CERES, αποστολή του οποίου θα είναι η συλλογή στρατιωτικών πληροφοριών από το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Ηγέτιδα χώρα και στα δύο προγράμματα είναι η Γαλλία, η οποία διαθέτει τόσο τη σχετική τεχνολογία και την κατασκευή δορυφόρων όσο και τον πυραυλικό φορέα για την εκτόξευση τους. Σύμφωνα, λοιπόν, με το πλέον πρόσφατο στρατιωτικό σχεδιασμό της Γαλλίας, παρά τη μείωση των γαλλικών αμυντικών δαπανών την περίοδο 2014-2019 κατά 7,2%, τα δύο αυτά δορυφορικά προγράμματα αποτελούν προτεραιότητα της κυβέρνησης Ολάντ. Παρά το γεγονός ότι το πρόγραμμα MUSIS τροποποιήθηκε κατά την εξέλιξη του και δεν έχει πια τον πολυεθνικό χαρακτήρα ενός κοινού ευρωπαϊκού προγράμματος, ή έστω και περιορισμένου επιπέδου συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτό αποτελεί ένα σημαντικό βήμα της χώρας μας προς τη βελτίωση των δυνατοτήτων της στο τομέα της συλλογής πληροφοριών.

Το διαστημικό πρόγραμμα

Το πολυεθνικό ευρωπαϊκό δορυφορικό πρόγραμμα MUSIS αποτελεί τη διάδοχη πρόταση του υπάρχοντος δορυφορικού προγράμματος HELIOS (HELIOS-2A/B), στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα. Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα MUSIS ξεκίνησε το 2006 και περιελάμβανε την ανάπτυξη και κατασκευή αρχικά δύο στρατιωτικών δορυφόρων τηλεπισκόπησης με την πρόβλεψη κατασκευής ενός ακόμη συστήματος.

Διαστημική ασπίδα ασφαλείας -αλλά και ”δόρυ”- έβαλε στο οπλοστάσιό της η Ελλάδα με την λειτουργία στην αεροπορική βάση Τανάγρας του πρώτου ελληνικού δορυφορικού σταθμού εδάφους την 18η  Μαρτίου 2011.

Επιπλέον περιελάμβανε την ανάπτυξη και κατασκευή δύο δορυφόρων εξοπλισμένων με ραντάρ συνθετικής απεικόνισης (SAR), ώστε ο αστερισμός των τεσσάρων δορυφόρων να μπορεί να καλύψει περιοχές ενδιαφέροντος ακόμα και υπο δυσμενείς καιρικές συνθήκες, όπως με νέφωση ή ομίχλη. Στο πρόγραμμα αυτό συμμετείχαν αρχικά έξι ευρωπαϊκές χώρες, και πιο συγκεκριμένα η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Ελλάδα. Ο νόμος για τη συμμετοχή της Ελλάδας στο πρόγραμμα MUSIS ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το φθινόπωρο του 2007 και για την αρχική φάση των μελετών του προγράμματος η χώρα μας κατέβαλε το ποσό των 500000 ευρώ. Τρία χρόνια αργότερα, το 2010, στο πρόγραμμα εντάχθηκαν δύο ακόμη χώρες, η Σουηδία και η Πολωνία, ανεβάζοντας το συνολικό αριθμό των συμμετεχουσών χωρών στις οχτώ.

Στόχος του προγράμματος MUSIS ήταν η δημιουργία κοινής ευρωπαϊκής επίγειας υποδομής λήψης δορυφορικών δεδομένων (UGS) απο τους εθνικούς δορυφόρους τηλεπισκόπησης της Γαλλίας (δύο δορυφόροι SCO, πρώτη εκτόξευση το Δεκέμβριο του 2016) και της Ισπανίας (δορυφόρος SEOSat/Ingenio εκτοξεύεται το 2014), καθώς και από τους δορυφόρους SARah της Γερμανίας και COSMO-SkyMed Second Generation (CSG) της Ιταλίας, οι οποίοι θα είναι εξοπλισμένοι με ραντάρ SAR. Τα δεδομένα απο τους παραπάνω δορυφόρους προβλεπόταν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς, ενώ θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τις χώρες-μέλη του προγράμματος, όπως η Ελλάδα. Σε σχέση με τους δορυφόρους του προγράμματος, όπως η Ελλάδα. Σε σχέση με τους δορυφόρους του προγράμματος HELIOS, οι οποίοι υπολογίζεται οτι θα τεθούν εκτός υπηρεσία το 2016, ο νέος αστερισμός δορυφόρων του προγράμματος MUSIS θα επιτρέπει την αναβάθμιση των δυνατοτήτων συλλογής πληροφοριών χάρη στη δυνατότητα των δύο γαλλικών δορυφόρων τηλεπισκόπησης να παράγουν τρισδιάστατες φωτογραφίες, κάτι που δεν μπορούσε να γίνει με τους δορυφόρους HELIOS-I/II, ενώ αξίζει να σημειωθεί οτι οι δορυφόροι που είναι εξοπλισμένοι με ραντάρ SAR μπορούν να παρέχουν υψηλής ευκρίνειας εικόνες ακόμα και σε συνθήκες νέφωσης.

Το πρόβλημα του αρχικού προγράμματος και το MISUS

Για την κατασκευής του γαλλικού δορυφόρου τηλεπισκόπησης θα χρησιμοποιηθεί η διαστημική πλατφόρμα-όχημα AstroSat 1000 της εταιρειας EADS Astrium. (Φωτ: eda.europe.eu)

Παρά την αρχική ευφορία, οι σχέσεις των χωρών-μελών του προγράμματος δοκιμάστηκαν από διαφωνίες που προέκυψαν αναφορικά με τον τρόπο υπολογισμού της αξίας των φωτογραφιών των δύο τηλεσκοπικών δορυφόρων (γαλλικού και ισπανικού) με εικόνες που θα παρείχαν οι γερμανικοί και ιταλικοί δορυφόροι, εξοπλισμένοι με το ραντάρ SAR. Ενα ακόμη σημείο τριβής ήταν η διαφωνία των τεσσάρων κρατών (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία) που θα κατασκευάσουν τους δορυφόρους του συστήματος σχετικά με το κόστος ανάπτυξης και κατασκευής του κοινού επίγειου σταθμού λήψης, αφού η καθεμία απο αυτές θεωρούσε οτι έχει συμβάλει οικονομικά στό πρόγραμμα με την κατασκευή των δορυφόρων του MUSIS. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης ήταν ο τερματισμός του προγράμματος ως είχε το Μάιο του 2010 και η διαμόρφωση ενός νέου συνεργατικού σχήματος μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας, το οποίο όμως όπως προβλέπεται θα μπορεί να συμπεριλάβει και χώρες που συμμετείχαν στο αρχικό συνεργατικό σχήμα.

Η δεύτερη φάση του προγράμματος MUSIS ουσιαστικά ξεκινά το 2011, με την ανάθεση της διαχείρισης του γαλλο-ιταλικού πια δορυφορικού προγράμματος στον ανεξάρτητο οργανισμό OCCAR o οποίος αναλαμβάνει να διαχειριστεί τη σχεδίαση μιας “Κοινής Διαλειτουργικής Πλατφόρμας (CIL)” που θα αξιοποιηθεί απο τους επίγειους σταθμούς ελέγχους του προγράμματος. Η συγκεκριμένη πλατφόρμα θα χαρακτηρίζεται απο ενισχυμένη διαλειτουργικότητα, ευελιξία και σπονδυλωτή διασύνδεση. Πρόκειται να αποτελέσει τη “γέφυρα” που θα επιτρέψει τα δύο δορυφορικά προγράμματα, το γαλλικό CSO και το ιταλικό CSG, να ανταλλάσσουν με αξιοπιστία δεδομένα, να μπορούν και οι δύο χρήστες, Γαλλία και Ιταλία, να κατευθύνουν του δορυφόρους του προγράμματος MUSIS πάνω από συγκεκριμένες περιοχές (π.χ. οι Γάλλοι τον ιταλικό δορυφόρο και αντίστροφα) και να αποθηκεύουν τα δεδομένα αυτά με ασφάλεια. Η παραπάνω διαδικάσια θα μπορεί να εφαρμοστεί και από τις λοιπές χώρες του προγράμματος, όπως η Ελλάδα, έναντι κόστους.

Το γαλλο-ιταλικό πρόγραμμα

Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, το πρόγραμμα MUSIS θα αποτελείται από δύο τύπους δορυφόρων, τον γαλλικό τηλεπισκόπησης CSO και τον ιταλικό, εξοπλισμένο με ραντάρ SAR, CSG. Οι δύο ηλιοσύγχρονης χαμηλής τροχιάς δορυφόροι τηλεπισκόπησης CSO παραγγελθήκαν απο τη γαλλική κυβέρνηση το Δεκέμβριο του 2010 έναντι 795 εκατ. ευρώ, ενώ το συνολικό κόστος του γαλλικού προγράμματος θα φτάσει τα 1,1 δις ευρώ.

Δορυφόρος HELIOS. (Φωτ: defenceindustrydaily.com)

Για την κατασκευής του γαλλικού δορυφόρου τηλεπισκόπησης θα χρησιμοποιηθεί η διαστημική πλατφόρμα-όχημα AstroSat 1000 της εταιρείας EADS Astrium. Το βάρος του δορυφόρου εκτιμάται ότι θα είναι μεταξύ 1000 και 1500 κιλών και το τηλεσκόπιο του θα διαθέτει δύο εστιακά επίπεδα, τα οποία επιτρέπουν την επισκόπηση στο ορατό και υπέρυθρο φάσμα με δύο σαρώσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας και μία σάρωση κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι υψηλής ευκρίνειας κάμερες έχουν ήδη παραγγελθεί στην ισπανική εταιρεία Sofradir και την Thales Alenia Spece France, η οποία θα κατασκευάσει επίσης τις ηλιακές κυψέλες, το σύστημα μετάδοσης δεδομένων και την κρυπτογραφική συσκευή. Εκτιμάται ότι ο γαλλικός δορυφόρος CSO θα έχει τη δυνατότητα διάκρισης αντικειμένων σε μονόχρωμη απεικόνιση 0,7 μέτρων και σε έγχρωμη 2,8 μέτρων. Μία μεγάλη κεραία υψηλής ταχύτητας μετάδοσης δεδομένων θα επιτρέπει στους δύο SCO να μεταδίδουν τα στοιχεία στον επίγειο σταθμό ελέγχου, ενώ το όριο ζωής του δορυφόρου υπολογίζεται να φτάσει τα πέντε με έξι χρόνια.

Ήδη η Ελλάδα έχει δηλώσει συμμετοχή στο δορυφορικό πρόγραμμα MUSIS, τη διάδοχη κατάσταση του HELIOS, στο οποίο συμμετέχουν οι ίδιες χώρες. Το MUSIS (Multinational Space Based Imaging System) είναι ένα προηγμένο σύστημα διαστημικής απεικόνισης με αναβαθμισμένες δυνατότητες αναγνώρισης, παρατήρησης και παρακολούθησης. Βρίσκεται σε φάση σχεδίασης και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2015 με διάρκεια μέχρι το 2030. (Φωτ: ΓΕΑ)

Το δεύτερο μέλος του προγράμματος MUSIS είναι ο ιταλικός δορυφόρος CSG της εταιρείας Thales Alenia Space Italy. Πρόκειται για ένα ραντάρ SAR τύπου SAR-2000 S.G. (X-band), η ανάλυση του οποίου διαμορφώνεται απο 1-35 μέτρα, ανάλογα με το εύρος της κάλυψης της σάρωσης (10-320 χλμ.). Η πλήρης κάλυψη του πλανήτη από τους δορυφόρους μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα σε δέκα ημέρες, ενώ οι δύο δορυφόροι CSG μπορούν να επιτηρούν μία περιοχή ενδιαφέροντος κάθε τριάντα έξι ώρες. Ο πρώτος δορυφόρος του προγράμματος CSG θα εκτοξευτεί το 2015 και ο δεύτερος το 2016, με προοπτική οι δύο δορυφόροι να παραμείνουν σε υπηρεσία μέχρι το 2022 και το 2023 αντίστοιχα.

Στρατιωτικές πληροφορίες απο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα CERES

Το φιλόδοξο γαλλικό πρόγραμμα προκειται να προσδώσει σημαντικές δυνατότητες συλλογής ηλεκτρονικών πληροφοριών στις χώρες-μέλη, δηλαδή τη Γαλλία, τη Σουηδία και την Ελλάδα, η οποία ενέκρινε τη συμμετοχή στο CERES το 2011. Ο μοναδικός δορυφόρος του προγράμματος θα τεθεί σε τροχιά το 2019 και θα είναι σε υπηρεσία από το 2020. Ουσιαστικά, το συγκεκριμένο πρόγραμμα συμπληρώνει το MUSIS, επιτρέποντας στις χώρες που συμμετέχουν και στα δύο προγράμματα να διαθέτουν πλήρη και συνεχόμενη ροή πληροφοριών τόσο στον τομέα της επιτήρηση (τηλεπισκόπηση/ραντάρ SAR), όσο και στους τομείς του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Σημειώνεται οτι αντίστοιχες δυνατότητες διαθέτουν μόνο οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα.

Παρά το γεγονός οτι τα παραπάνω προγράμματα απαιτούν σημαντικά ποσά και χρόνο, το ότι η Ελλάδα έχει αποφασίσει να συμμετάσχει και στα MUSIS και CERES αποτελεί ίσως ένα απο τα λίγα δείγματα μακρόπνοου στρατηγικού σχεδιασμού σε τομείς που χαρακτηρίζονται ως πολλαπλασιαστές ισχύος.

Του Γιώργου Τσιμπούκη

http://www.epikaira.gr